Tombak co to jest? Poznaj podstawy
Tombak to fascynujący stop metali, który często bywa mylony ze złotem. Jego charakterystyczny, żółty kolor sprawia, że od wieków intryguje jubilerów i zwykłych ludzi. Ale czym dokładnie jest tombak i skąd się wzięła jego tajemnicza nazwa? Zagłębmy się w podstawy, aby zrozumieć ten niezwykły materiał.
Tombak – wygląd, skład i właściwości
Tombak to przede wszystkim stop miedzi z cynkiem, w którym zawartość miedzi jest zazwyczaj bardzo wysoka – przekracza 80%. To właśnie duża ilość miedzi nadaje mu charakterystyczną, ciepłą, żółtą barwę, która do złudzenia przypomina złoto. Jego wygląd może się nieznacznie różnić w zależności od dokładnych proporcji składników, ale ogólnie rzecz biorąc, jest to metal o przyjemnym, metalicznym połysku. Niestety, w przeciwieństwie do prawdziwego złota, tombak jest znacznie mniej odporny na działanie czynników zewnętrznych. Z czasem może śniédzieć, tracić swój pierwotny blask i ulegać odbarwieniom, co jest jedną z kluczowych różnic w porównaniu do szlachetnego kruszcu. Ponadto, jest on podatny na uszkodzenia mechaniczne, co oznacza, że biżuteria czy inne przedmioty wykonane z tombaku mogą się łatwiej rysować lub odkształcać. Warto również pamiętać, że tombak może wywoływać reakcje alergiczne u osób wrażliwych na zawarte w nim metale, co jest ważnym aspektem do rozważenia, zwłaszcza przy noszeniu biżuterii.
Skąd wzięła się nazwa „tombak”?
Nazwa „tombak” ma swoje korzenie w języku malajskim lub indonezyjskim. Pochodzi od słowa ’tĕmbaga’, które w tych językach oznacza po prostu miedź. Ta etymologia doskonale odzwierciedla podstawowy skład tego stopu, w którym miedź odgrywa dominującą rolę. Jest to ciekawy przykład tego, jak nazwy materiałów mogą ewoluować i podróżować przez różne kultury, często związane z ich podstawowym budulcem lub charakterystycznym wyglądem. Choć dziś kojarzymy tombak głównie z jego zastosowaniem jako imitacji złota, jego nazwa bezpośrednio nawiązuje do jednego z jego głównych pierwiastków składowych.
Tombak a złoto – kluczowe różnice
Podobieństwo wizualne między tombakiem a złotem jest tak duże, że często prowadzi do pomyłek. Zrozumienie kluczowych różnic między tymi dwoma materiałami jest niezwykle ważne, zwłaszcza dla osób zainteresowanych zakupem biżuterii lub inwestycją w metale szlachetne. Czym tak naprawdę dzieli te dwa materiały i jak można je od siebie odróżnić?
Czym jest tombak i jak się różni od złota?
Tombak, jak już wspomniano, to stop miedzi z cynkiem, zwykle z przewagą miedzi. Jego głównym celem jest imitacja wyglądu złota dzięki swojemu żółtemu zabarwieniu. Złoto natomiast jest metalem szlachetnym, pierwiastkiem chemicznym, który w swojej czystej postaci jest znacznie bardziej miękki i podatny na deformacje, dlatego w jubilerstwie używa się go w postaci stopów o różnych próbach (np. 14-karatowe, 18-karatowe). Kluczowe różnice dotyczą nie tylko składu, ale także wartości, trwałości i reakcji na czynniki zewnętrzne. Złoto jest odporne na korozję i nie śniedzieje, zachowując swój blask przez długie lata. Tombak, z drugiej strony, z czasem matowieje i może się odbarwiać. Ponadto, gęstość tombaku jest znacznie niższa niż gęstość złota – około 8,7 g/cm³ w porównaniu do 19,3 g/cm³ dla czystego złota. Ta różnica w gęstości może być jednym ze sposobów na odróżnienie tych materiałów, choć wymaga to precyzyjnych pomiarów.
Jak odróżnić złoto od tombaku? Proste sposoby
Istnieje kilka prostych metod, które mogą pomóc odróżnić złoto od tombaku w warunkach domowych, bez konieczności wizyty u specjalisty. Jedną z najpopularniejszych jest test magnesu, o którym za chwilę powiemy więcej. Inną metodą jest obserwacja zmian, jakie zachodzą w materiale z upływem czasu. Prawdziwe złoto jest niezwykle trwałe i nie reaguje na większość substancji chemicznych ani czynniki atmosferyczne. Jeśli biżuteria szybko traci połysk, zmienia kolor lub pozostawia zielonkawe ślady na skórze, jest to silna przesłanka, że nie jest wykonana z prawdziwego złota, lecz prawdopodobnie z tombaku lub innego stopu imitującego złoto. Prawdziwe złoto, zwłaszcza o wyższej próbie, powinno być również odporne na ścieranie i nie powinno pozostawiać śladów na skórze.
Test magnesu – czy tombak jest przyciągany?
Test magnesu jest jedną z najprostszych i najszybszych metod identyfikacji, czy dany przedmiot wykonany jest ze złota, czy może z tombaku. Złoto, jako metal szlachetny, nie wykazuje właściwości magnetycznych, co oznacza, że nie jest przyciągane przez magnes. Z kolei tombak, ze względu na zawartość miedzi i cynku, często jest przyciągany przez magnes. Aby przeprowadzić ten test, wystarczy zbliżyć silny magnes do przedmiotu. Jeśli poczujesz wyraźne przyciąganie, jest bardzo prawdopodobne, że masz do czynienia z tombakiem lub innym stopem zawierającym metale ferromagnetyczne, a nie z prawdziwym złotem. Należy jednak pamiętać, że niektóre stopy złota mogą zawierać domieszki metali, które mogą lekko reagować z magnesem, a także niektóre metale nieszlachetne mogą być niemagnetyczne. Dlatego test magnesu jest dobrym wskaźnikiem, ale nie zawsze w 100% pewną metodą.
Tombak a próba złota – czy warto sprawdzać?
Kwestia próby złota jest ściśle związana z odróżnianiem go od imitacji, takich jak tombak. Prawdziwe wyroby ze złota są oznaczone znakiem probierczym, który informuje o zawartości czystego złota w stopie (np. 333, 585, 750). Obecność takiego oznaczenia jest dobrym sygnałem, ale nie zawsze gwarancją autentyczności, ponieważ znaki te mogą być również podrobione. Z drugiej strony, na biżuterii wykonanej z tombaku często wybija się znak probierczy ’MET’, który informuje, że jest to jedynie metal o wyglądzie przypominającym złoto. Warto zawsze zwracać uwagę na te oznaczenia. Jeśli kupujesz biżuterię ze złota inwestycyjnego, powinna ona posiadać nie tylko znak próby, ale także oznaczenie producenta lub mennicy. Brak jakichkolwiek oznaczeń lub obecność znaku 'MET’ to silne wskazanie, że mamy do czynienia z tombakiem, a nie ze złotem.
Zastosowania tombaku i jego wartość
Tombak, ze względu na swoje właściwości i wygląd, znalazł swoje miejsce w wielu dziedzinach życia. Jego zastosowania są zróżnicowane – od ozdoby po praktyczne elementy techniczne. Zrozumienie, do czego służy tombak i jaka jest jego rzeczywista wartość, pozwala lepiej ocenić ten materiał i uniknąć nieporozumień.
Biżuteria z tombaku – imitacja czy alternatywa?
Biżuteria z tombaku jest powszechnie stosowana jako tańsza alternatywa dla biżuterii wykonanej z prawdziwego złota. Jej główną zaletą jest właśnie złocisty kolor, który sprawia, że wygląda bardzo podobnie do złota, ale jest znacznie tańsza w produkcji. Z tego powodu często jest wykorzystywana do tworzenia biżuterii masowej, modowej, która ma naśladować droższe wyroby. Choć może być atrakcyjnym wyborem dla osób poszukujących błyszczącej biżuterii w przystępnej cenie, należy pamiętać o jej ograniczeniach. Jak wspomniano wcześniej, tombak jest mniej trwały, może się śniedzieć i odbarwiać, a także może wywoływać reakcje alergiczne. Dlatego, choć stanowi alternatywę wizualną, nie jest zamiennikiem dla jakości i trwałości prawdziwego złota.
Tombak w jubilerstwie i innych branżach
Poza jubilerstwem, gdzie tombak służy głównie jako imitacja złota, znajduje on zastosowanie w wielu innych, często zaskakujących dziedzinach. Jest wykorzystywany do produkcji instrumentów muzycznych, gdzie jego właściwości akustyczne i łatwość obróbki są cenione. Stosuje się go również do produkcji wężownic oraz rurek manometrycznych, gdzie jego odporność na korozję (choć mniejsza niż złota) i właściwości mechaniczne okazują się przydatne. Co ciekawe, tombak jest także używany do platerowania innych metali, nadając im złocisty wygląd. W przemyśle zbrojeniowym tombak znajduje zastosowanie w produkcji pocisków i nabojów, gdzie zmniejsza tarcie w lufie broni podczas wystrzału, co przekłada się na większą precyzję i żywotność lufy.
Dlaczego tombak jest mało wartościowy?
Tombak jest uważany za mało wartościowy przede wszystkim ze względu na swój skład i brak cennych pierwiastków szlachetnych. Głównymi składnikami tombaku są miedź i cynk, które są metalami przemysłowymi, powszechnie dostępnymi i znacznie tańszymi niż złoto. Nawet jeśli tombak zawiera śladowe ilości złota, ich koncentracja jest na tyle niska, że nie wpływa to znacząco na jego wartość. W przeciwieństwie do złota, które jest metalem szlachetnym, cenionym za swój blask, trwałość i rzadkość, tombak nie posiada tych cech. Jego wartość rynkowa jest przede wszystkim związana z ceną miedzi i cynku, a nie z jakąkolwiek wartością kolekcjonerską czy inwestycyjną. Dlatego też, mimo pięknego wyglądu, tombak nie stanowi inwestycji i jest znacznie mniej pożądany niż prawdziwe złoto.
Dodaj komentarz